Wydanie albumu z fotografiami.
Fundacja Brama Cukermana w 2014 roku została obdarowana kolekcją unikatowych zdjęć z Żarek – miasteczka położonego na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Wszystkie zdjęcia są autorstwa żareckiego fotografa – Józefa Baciora.
Kolekcja ofiarowana została przez Państwo Jolantę i Wojciech Gałeckich, którzy to porządkując po rodzicach będzińskie mieszkanie odnaleźli kilkaset zdjęć. Zdjęcia przechowywał Pan Henryk Joroszyński, który był przyjacielem rodziny Najmanów z Będzina – właścicieli zdjęć. Helena i Szyja(Jehoszua), mieszkali po II wojnie światowej w Będzinie przy ul. Modrzejowskiej 75, gdzie
w podwórzu kamienicy prowadzili dobrze funkcjonujący rodzinny interes – krochmalnię.
Helena i Szyja pobrali się po wojnie, a każde z nich dźwigało sobie tylko znany bagaż holokaustowej traumy. Mieli jednego syna Heniusia, razem z którym w 1965 roku opuścili Będzin, emigrując do dalekiej Australii. Najmanowie wyjeżdżając, pozostawi¬li w Będzinie pudełko pełne fotografii…
Członkowie fundacji Brama Cukermana odnaleźli Henryka Najmana, dziś Henrego Newmana, który przyjechał do Będzina i przekazał fundacji kolekcję zdjęć. Tych z Żarek właśnie.
Drugą część zbioru fotografii stanowi kilkaset zdjęć, które otrzymaliśmy w formie negatywowych klisz małoobrazkowych od wnuka fotografa – pana Damian Kota. Klisze przechowywane były na strychu domu rodzinnego jako pamiątka po zakładzie fotograficznym dziadka.
Tak zaczęła się nasza praca detektywistyczna.
Chcieliśmy odtworzyć całą historię, jaka stała za fotografiami. Czy nam się to udało?
Niestety pozostaje wiele znaków zapytania, które pewnie towarzyszyć nam będą już na zawsze.
Właśnie kończymy pracę nad albumem z „zaginionymi fotografiami” z Żydowskich Żarek.
Bez wątpienie zdjęcia, jakie znalazły się w książce, są świadectwem holokaustu (część zdjęć z kolekcji datowana jest na lata wojenne) a wszystkie przedstawiają żareckich Żydów, którzy na fotografiach, jak napisał we wstępie do albumu, Jacek Leociak:
„Nie uśmiechają się. Twarze mają poważne, usta ściągnięte. I ten krok mocny, zdecydowany. Idą przed siebie i patrzą się – poprzez obiektyw aparatu – prosto na nas. W nasze oczy. Nie wiedzą jeszcze, dokąd zmierzają. My już wiemy.”
Podziękowania:
Ta książka nie powstałby bez pomocy wielu osób, którym winni jesteśmy podziękowania:
Wojtkowi Mszycy, który był naszym pierwszym i najlepszym przewodnikiem po Żarkach; Jolancie i Wojciechowi Gałeckim, którzy przechowali do naszych czasów część tej kolekcji zdjęć, co stało się zaczynem do pracy nad tą książką, Henremu Newmanowi i Damianowi Kotowi, którzy wspaniałomyślnie przekazali fotografie Józefa Baciora w darze Fundacji Brama Cukermana oraz wsparli naszą pracę nad książką; Robertowi Baciorowi – synowi Józefa Baciora, bez którego pomocy nie bylibyśmy w stanie ustalić wielu miejsc, w których wykonano fotografie, i który podzielił się z nami swoimi wspomnieniami o ojcu; Harremu Birnholtzowi, Iseecowi Oplerowi i Ezrze Laudonowi, których rodziny pochodzą z Myszkowa i Żarek, i którzy podzielili się z nami historiami i fotografiami ze swoich zbiorów; Burmistrzowi Żarek Klemensowi Podlejskiemu oraz Katarzynie Kulińskiej-Plucie za niezwykłą życzliwość i pomoc na wielu etapach tego projektu; Adamowi Widerze – który inspirował nas do pracy i pomógł przy digitalizacji fotografii; Shimshonowi i Ofrze Jashvitz za serce i niezastąpioną przyjaźń.
Autorzy tekstów do albumu: Karolina Jakoweńko, Piotr Jakoweńko, Robert Bacior, Jowita Bożek, Jacek Leociak, Iseec Opler, Wojciech Mszyca
Wydawnictwo dofinansowane ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego
Partner wydawnictwa: Miasto i Gmina Żarki
Album wydany został w języku polskim i angielskim