Reb Nuchim (Nachum) Cukierman (1858-1929) był zamożnym będzińskim kupcem, właścicielem składów, fabryki świec oraz działaczem społecznym, zwolennikiem chasydzkiej dynastii cadyków z Radomska.
Urodził się 13 lutego 1858 r. w Działoszycach jako syn Jachety z Szafirsztajnów i Moszka Mordki (Mojżesz Marek), handlarza mąką i zbożem. Babka Nuchima ze strony matki (Chana) była córką będzińskiego rabina, Nuchyma Rozynesa (1766-1835). 2 lipca 1877 r. w Będzinie Nuchim Cukierman poślubił Rywkę Żmigrod, urodzoną 14 listopada 1858 r. w Będzinie, córkę Manuela i Liby Estery z d. Plawner.
W końcu XIX w. w Będzinie przy ul. Sławkowskiej 24 (obecnie al. Hugona Kołłątaja 24) Cukierman wybudował kamienicę wraz z oficynami (podwórze pomiędzy nimi nazywane jest Bramą Cukiermana). Jako kupiec oraz właściciel składu galanterii i towarów kolonialnych figurował w drugiej gildii. Cukierman był także właścicielem fabryki świec, która w 1913 r. zatrudniała 6 robotników, a w 1920 – 5; jej produkcja w 1915 r. wynosiła 6600 rubli.
Działał w zarządzie Towarzystwa Dobroczynności Wyznania Mojżeszowego w Będzinie (z siedzibą przy ul. Sączewskiej 6), które dostarczało odzież, żywność i przytułek ubogim, nie będącym w stanie utrzymać się z własnej pracy a w ostateczności udzielało im wsparcia finansowego. Ofiarował salę dla Żydowskiego Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Ahawat Chesed, które prowadziło bezpłatny dom noclegowy.
Od 1910 r. był współzałożycielem i członkiem zarządu Będzińskiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu przy ul. Sławkowskiej (Kołłątaja) 23. Był również przedstawicielem zarządu żydowskiej gminy wyznaniowej w Będzinie. Jako jeden z niewielu w mieście posiadał telefon.
Nuchim Cukierman zmarł 28 maja 1929 r. (18 ijar 5689) w wieku 72 lat i pochowany został na cmentarzu będzińsko-czeladzkim przy głównej alei (R15).
Rywka (Regina) Cukierman podczas wojny prawdopodobnie mieszkała przy synu w getcie na Środuli i zginęła w KL Auschwitz-Birkenau w sierpniu 1943 r.
Z dziesięciorga dzieci Rywki i Nuchima (4 synów i 6 córek) zagłady uniknęły jedynie dwie córki: Mania Rozenblum (1891-1976) i Frania Frymeta Lipszyc (1895-1970) oraz 9 wnuków (w tym Noemi Jakobowicz urodzona w 1926 r. w Będzinie, mieszkająca w Palestynie, obecnie pod Hajfą). Potomkowie Cukiermanów mieszkają w Izraelu, Szwecji, USA i Ameryce Południowej. Niektórzy z nich odwiedzają Będzin.
FIRMY I STOWARZYSZENIA
W obrębie posesji Cukiermana działało wiele sklepów, firm, towarzystw itp. W Książce adresowej Królestwa Polskiego na 1905 r. figuruje firma Galanteria i towary kolonialne (towary galanteryjne i kolonialne – handel) N. Cukiermana. Kalendarz Zagłębia Dąbrowskiego na rok przestępny 1912 oraz Księga adresowa z 1913 r. w domu Cukiermana wymieniają siedzibę Towarzystwa Hodowli i Pielęgnowania Roślinności z prezesem M. Starnawskim.
W książce adresowo-reklamowej i telefonicznej Zagłębia Śląsko-Dąbrowskiego dla przemysłu i handlu na rok 1924 znajdujemy fabrykę świec N. Cukiermana.
Książka adresowa na 1929 r. wymienia:
– Skóry J. Szpigiel
– Artykuły spożywcze M. Klajman
– Skład z żelazem i wyrobami żelaznymi braci Czesława, Józefa i Konstantego Rucińskich
– Agentura G. Fogelowicz
– komunikacja samochodowa – M. Starnawski
– Księgarnia E. Lewin i N. Alter
– Bławaty Ch. Skóra
– Wyrób cukrów A. Buchbinder
– Galanteria M. Gitler
– Instalacje elektryczne i radiosprzęt M. Openheim
– felczer A. Hartman
– fryzjer Ch. Gutfrajnd
– krawcy L. Fuks i M. Kamiński.
W książce telefonicznej na 1939 r. figurują:
– mgr farm. B. Misiórski i Syn – skład materiałów aptecznych i farmaceutycznych
– skład żelaza Bracia Rucińscy
– Michał Rozenblum – przemysłowiec (zięć Nuchima)
– Grzegorz Fogelewicz – zast. Zakładów Cynkowych
– kupiec Mojżesz Grundman
– S. Lewenstein
– dr Fryderyk Zoller – adwokat.
Ponadto w okresie międzywojennym na posesji Cukiermana działały również: drukarnia Majera Zajdnera, sklep z wyrobami jubilerskimi Rywki Olszewskiej, Towarzystwo Techniczno-Handlowe ESPER – Sp. z.o.o. oraz „Gordonia” – młodzieżowa organizacja syjonistyczna.
Zweryfikowano i uaktualniono 15 XI 2016 (A. Ciepał)