Będzińskie domy i ich historie to projekt dedykowany architekturze oraz historii będzińskich kamienic i obiektów użyteczności publicznej powstałych w latach 1870-1914. Są to lata przynależności Będzina do Imperium Rosyjskiego, guberni piotrkowskiej, w której wówczas opiniowano budowę budynków.
Większość informacji, materiałów źródłowych i projektów architektonicznych, które są tutaj opublikowane pochodzi z Archiwum Państwowego w Łodzi. Materiały te zostały uzupełnione informacjami z Archiwów w Katowicach, Piotrkowie Trybunalskim, Kielcach i Archiwum Akt Dawnych. Wszystkie treści tu zawarte zostały przetłumaczone z języka rosyjskiego.


ul. Czeladzka
ul. Czeladzka / Kazańska (obecnie Berka Joselewicza)
ul. Kazańska (ul. Berka Joselewicza)
ul. Jekaterinskaja / Nabierieżnaja – Nadbrzeżna – (obecnie Podzamcze)
ul. Kostielnaja – Kościelna, (obecnie Plebańska)
ul. Mała róg Piereułka (Zaułka), (obecnie Podwale)
ul. Modrzejowska / Sławkowska (obecnie aleja Kołłątaja)
ul. Nowgorodskaja (Nowogrodzka (obecnie Górna)
ul. Pietrowskaja (obecnie Bóżniczna)
Plac Aleksandrowski, Rynek (obecnie Plac Kazimierza)
Plac Nowobazarnyj – Nowy Rynek, (obecnie plac 3 Maja)
ul. Sonczowskaja (obecnie Sączewskiego)
ul. Siergiejewskaja / Kazańska (obecnie Rybna)
ul. Sławianskaja (obecnie Małachowskiego)
ul. Sławkowska (obecnie aleja Kołłątaja)
ul. Zagorodnaja (obecnie Zawale)
ul. Sielecka


Pomimo upływu ponad stu lat historia wielu, jeśli nie większości, będzińskich kamienic jest praktycznie nieznana. W tamtym czasie miasto zamieszkiwała duża społeczność żydowska co znajduje odzwierciedlenie w dokumentacji budowlanej wielu kamienic. Projekt zainteresuje pasjonatów architektury, ale także miłośników sztuki i archiwaliów, których, jak wiemy, jest wśród nas sporo. Chcemy stworzyć przestrzeń dla mieszkańców do publikowania fotografii zarówno współczesnych jak i archiwalnych pochodzących z prywatnych zbiorów w tym np. zdjęć detali architektonicznych czy zachowanych do dzisiaj elementów wyposażenia wnętrz – do czego już teraz zachęcamy! Prezentowane plany architektoniczne stanowią prawdziwy skarb, będąc bezcennym źródłem wiedzy o wielokulturowej historii Będzina, a także wstępem do dalszych poszukiwań dla badaczy.

W latach 2012-2013 Fundacja Brama Cukermana zrealizowała podobny projekt w Bytomiu, oparty na bytomskich aktach budowlanych (www.architekturabytomia.org).

Kwerenda, tłumaczenie: Grzegorz Onyszko
Konsultacja historyczna, tłumaczenie: Andrzej Ciepał
Koncept, grafika, koordynacja merytoryczna: Piotr Jakoweńko

Wszystkie dokumenty pochodzą ze zbiorów Archiwum Państwowego w Łodzi.
Projekt dofinansowany z budżetu Województwa Śląskiego